اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:اصطلاحات منطقی)
-
استقراء ، استقراء تام ، استقراء ناقص
2409 اصطلاحات منطقی
«استقراء» يكى از اقسام سهگانه حجت و استدلال است. و آن استدلالى است كه در آن از مطالعهی امور جزئى به نتيجهاى كلى دستيابند. مثلا از ملاحظهی حيوانات مختلف كه هريک هنگام جويدن غذا فکّ پایین را ح
-
برهان افتراض
862 اصطلاحات منطقی
برهان افتراض، یا قیاس افتراض، یا دلیل افتراض، يكی از روشهـای منطـقی اسـت که در موارد متعددی به کار میرود؛ یکی از کاربردهای آن، اثبات برخی از اقسام شکل دوم و سوم قیاس است.
از نظر منطقیها،
-
تصور و تصدیق
2147 اصطلاحات منطقی
«تصور» یعنی آنکه به چیزی فکر کنیم، بدون آنکه در صدد اثبات و یا نفی موضوعی باشیم، مانند تفکر به آسمان، اما «تصدیق» به معنای فکر کردن به چیزی به همراه حکم به اثبات و یا نفی میباشد، مانند آنکه «آسمان
-
تمثیل
1324 اصطلاحات منطقی
«تمثيل» در دانش منطق، يكى از اقسام سهگانه «حجت» است، و آن عبارت است از: «حكم كردن بر چيزى به سبب حكمى كه دربارهی امر مشابه آن كرده باشند».
مانند اينكه از حرمت شراب انگور حكم به حرمت شر
-
جهل بسیط ، جهل مرکب
1561 اصطلاحات منطقی
حد تام ، حد ناقص ، رسم تام ، رسم ناقص
10947 اصطلاحات منطقی- هر گاه تعریفی بتواند تمام اجزای ماهیت یک مفهوم را بیان کند و روشنگر کنه ذات آن باشد، در این صورت به آن «حد تام» میگویند؛ مانند اینکه در تعریف
حصر ، حصر حکمی و موضوعی ، حصر عقلی و استقرایی ، حصر حقیقی و اضافی
2200 اصطلاحات فقهی - اصولی
اصطلاح «حصر»، بیشتر در علوم ادبی کاربرد دارد، و عبارت است از: اختصاص دادن چیزی به چیز دیگر به طریق مخصوص. به عبارت دیگر، اثبات حکمی برای موردی معین و نفی آن حکم از موارد دیگر است.
به عنوان
-
دور
2093 اصطلاحات فلسفی
«دَوْر» (به فتح اول و سکون ثانی) از اصطلاحات منطق و فلسفه است که در سایر علوم بویژه فقه و اصول نیز کاربرد زیادی دارد. دور عبارت است از: اینکه موجود شدن چیزی در نهایت، وابسته به مو
-
دور مصرح
1310 اصطلاحات فلسفی
«دور مُصَرَّح» همان دور بدون واسطه است. رجوع کنید: مدخل «دَوْر».
-
دور مضمر
1480 اصطلاحات فلسفی
به دور با واسطه «دَوْر مُضمَر» میگویند. مثلاً هر گاه "الف" متوقف بر "ب" باشد و "ب" متوقف بر "ج" و "ج" متوقف بر "دال" و "دال" متوقف بر "الف" باشد. رجوع کنید: مدخل مغالطه
1224 اصطلاحات منطقی«مغالطه»، قیاسی است که به دلیل وجود برخی ویژگیهایی که در مقدمات آن وجود دارد، نتیجه درست و قابل پذیرشی را به دنبال نخواهد داشت:
- به لحاظ «صوری» درست نباشد؛ بدین بیا
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
پرسش های اتفاقی
-
پیامبر اسلام(ص) درباره سلمان فارسی فرمود: «سلمان از ما اهلبیت است»؛ بر این اساس؛ آیا سلمان را میتوان مصداق آیه تطهیر و حدیث ثقلین دانست؟
22331 حدیث 1397/02/06«آیه تطهیر» و «حدیث ثقلین» فقط شامل معصومان از اهلبیت(ع) میشود و کسی غیر از این بزرگواران تحت این آیه و حدیث قرار نمیگیرد.[1] اما با این وجود، اگرچه سلمان فارسی را نمیتوان مشمول این آیه و حدیث دانست؛ اما این مطلب چیزی از ...
-
گزارشهای موجود در مورد سیف بن حارث بن سریع که در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسید، را ارائه کنید؟
3001 تاريخ بزرگان 1399/07/08یکی از افرادی که نامش در میان شهدای کربلا و یاران امام حسین(ع) جاودانه ماند، و مُهر شهادت وی در درگاه الهی ثبت شد[1] سیف(شبیب)[2] بن حارث(حرث)،[3] (ابی حارث)،[4] بن سریع،[5] جابری[6] است. ...
-
آیا امام علی(ع) در زمان حیات حضرت زهرا(س) همسر دیگری داشتند؟
45394 تاريخ بزرگان 1391/02/13در برخی از منابع متأخر[1] درباره همسران امام علی(ع) چنین آمده است: ۱. نخستین همسر امام علی(ع)، حضرت فاطمه(س) دختر گرامى پیامبر خدا(ص) بود. امام على(ع) تا زمانى که فاطمه زنده بودند، همسر دیگرى نگرفت. ۲. پس از فاطمه، آنحضرت(به سفارش خود حضرت زهرا)
-
آیا در قرآن تصریح به خواندن نمازهای یومیه شده است؟
3063 تفسیر 1400/09/21قرآن کریم در آیات مختلف با عباراتی؛ مانند «أَقِمِ الصَّلاةَ»، «أَقیمُوا الصَّلاةَ» و ... دستور به اقامه نماز داده و خودداری از آنرا از ویژگیهای ناسپاسان میداند. از این آیات برداشت میشود که دست کم، برخی از نمازها واجباند؛ اما در دو آیه است که
-
اگر فردی مردد باشد که مذهب انحرافی اسلامی را برگزیند و یا پیرو مسیحیت گردد، ما باید کدام گزینه را به او پیشنهاد کنیم؟
2608 دین 1399/04/18خدای متعال در هر زمانی دارای یک شریعت است و هر دین غیر از آن یا از اساس باطل و دروغ است، و یا منسوخ و منقرض؛ لذا تعدد ادیان الاهی و مذاهب آسمانی که تاکنون بر بشریت نازل گردید، تعدد طولی خواهد بود ...
-
آیا برای رفتن به زیارت خانه خدا یا ائمه ما باید اراده کنیم یا باید خدا و ائمه ما را بطلبند؟
28109 Practical 1387/09/04اراده انسان ها در چنین مسافرت هایی، با طلبیده شدن آنان توسط خداوند و اولیای الاهی منافاتی نداشته، بلکه مسافرتی که با اراده زائر و همراه با طلب باشد، همانند آن است که شخصی با اراده خود به ضیافتی برود که میزبان آن ضیافت، برای او دعوتنامه فرستاده ...
-
یحیی بن زید بن علی بن الحسین(ع) دارای چه عقیدهای بود؟ در چه سرزمینی قیام کرد؟ مرقدش کجا است؟
5052 حدیث 1400/10/22یحیی بن زید بن علی بن الحسین(ع) نوهی امام سجاد(ع) بود[1] که بعد از زید بن علی بن الحسین امام فرقهی زیدیه شمرده میشود.[2] نام مادرش ریطه دختر ابوهاشم عبدالله بن محمد حنفیه،[3] بن علی بن ابیطالب بود.[4]فرزندان یحیییحیی ...
-
از نگاه پیشوایان دین، در روابط خانوادگی، برترین ویژگیهای زنان چیست؟!
10263 حدیث 1394/05/18اخلاق نیکو، محبت و مهربانی، برترین رهآورد تعالیم پیامبران است؛ هیچ چیزی به اندازه اخلاق نیکو و مهربانی در تعاملات انسانی کارآیی ندارد.[1] در احادیث وارده از پیشوایان دین، سفارشهای فراوانی در موضوع حسن خلق، بویژه در محیط خانواده شده است. یکی از این ...
-
برای عید سعید غدیر انجام چه اعمالی سفارش شده است؟
10117 حدیث 1395/06/28عید غدیر خم از بزرگترین اعیاد مذهبی در تقویم شیعی است. برای این روز مانند هر روز بزرگ دیگر، اعمال و دعاهایی سفارش شده است که برخی از آنها برگرفته از روایات منتسب به معصومان(ع) بوده و برخی از آنچه در کتابها آمده، اگرچه به معصومان نسبت داده ...
-
آیا با استفاده از قاعده «تسامح در ادله سنن» میتوان برخی از گزارشهای ضعیف وقایع را منبعی برای اعلام استحباب نوع خاصی از عزاداریها - مانند قمهزنی - دانست؟
21174 درایه الحدیث 1394/08/14«تسامح در ادله سنن»؛ معنایش آن است که در مورد سننی که مستند به معصومی شده، اما سندی معتبر برای آنها وجود ندارد، میتوان با اندکی تسامح، محتویات آنها را پذیرفت. اندیشمندان بزرگ شیعی معتقدند که تسامح در ادله سنن، تنها مخصوص مستحبات و مکروهات شرعیه است. و ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
885625 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
756875 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
736739 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
650744 Practical 1390/07/12نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
646526 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
641391 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
580850 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
577164 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
560089 Laws and Jurisprudence 1387/09/23دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
559950 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
- هر گاه تعریفی بتواند تمام اجزای ماهیت یک مفهوم را بیان کند و روشنگر کنه ذات آن باشد، در این صورت به آن «حد تام» میگویند؛ مانند اینکه در تعریف
حصر ، حصر حکمی و موضوعی ، حصر عقلی و استقرایی ، حصر حقیقی و اضافی